معبد پانتئون رم بهترین بنای باستانی حفظ شده جهان

«معبد پانتئون رم» (The Pantheon) یکی از بناهای تاریخی ارزشمند ایتالیا محسوب می شود. آنقدر مهم که رکورد دار چندین ثبت جهانی می باشد: به عنوان بهترین بنای باستانی حفظ شده؛ به عنوان بنایی که بزرگترین و وسیع‌ترین گنبد آجری را در تاریخ معماری دارد و همچنین سازه‌ای که از آن به عنوان پیشرو اماکن عبادی مدرن یاد می شود. میکلانژ در مورد این سازه گفته است: ساخت پانتئون رم کار فرشتگان است نه انسان ها!

پانتئون به چه معناست؟

پانتئون از دو واژۀ یونانی مشتق شده است: پان (pan) به معنی همه چیز و تئون (theon) به معنی الهه یا خدا. محل ساخت این بنا به طور اتفاقی تعیین نشده بود. این محل، مکانی افسانه‌ای در تاریخ شهر رم بوده است. طبق یک افسانه رومی، جایی که پانتئون ساخته شده است، مکانی بود که رومولوس (Romulus) بنیانگذار رم، در هنگام مرگش توسط یک عقاب ربوده شد و با خدایان به آسمان ها رفت!

تاریخچه معبد پانتئون رم

این بنا در سال های 25 تا 27 B.C. توسط بهترین امپراطور آگوستوس ساخته شد. در سال 80  A.D. پس از آتش سوزی مورد بازسازی قرار گرفت. در قرن هفتم، پانتئون به کلیسایی تبدیل شد که به مریم مقدس و شهدا اختصاص داشت. همین امر باعث شد سازه در آن دوره محفوظ بماند و حفاظت آن تضمین باشد.

درقرن شانزدهم، پاپ Urban هشتم، از خاندان شاهزاده Barberini تصمیم گرفت پوشش برنزی را از پوشش داخلی سقف بردارد و آن را صرف موارد دیگر کند. این پوشش برنزی جهت ساخت سایبان محراب قصر سلطنتی سنت پترز (St. Peter’s) در شهر واتیکان استفاده شد. همچنین جهت ساخت توپ های مصنوعی برای قلعه Sant’Angelo مورد استفاده قرار گرفت.

معماری و ساختمان پانتئون رم

پانتئون در ابتدا معبد کوچکی بود که به خدایان رومی اختصاص داشت. ساختمان فعلی که از آن می بینیم، نتیجه بازسازی‌ها و مرمت‌هایی است بعدها صورت گرفت. Domitian از جمله افرادی بود که در مرمت این سازه نقش داشت. او در سال 80 A.D پس از آتش‌سوزی که در پانتئون رخ داد، آن را بازسازی کرد.

سی سال بعد، بر اثر اصابت صاعقه، پانتئون مجدداً دچار آتش سوزی شد. پس از آن، بازسازی مجدد توسط امپراطور هاردیان (Hadrian) صورت گرفت و کلیت بنا به شکل امروزی بازسازی شد. در زمان سلطنت او، رم در اوج شکوه خود بود. ساختار فعلی سازه احتمالاً ثمره نبوغ و سلیقه هاردیان بوده است. در حقیقت، پانتئون یک ساختار کاملاً رومی است. ساختاری استوانه ای شکل و جذاب که الهام گرفته از سازه های یونان است.

ساختار جدید نسبت به ساختار اصلی بسیار متفاوت بود، از این رو، هاردیان کتیبه‌ای بر روی جبهه یا نمای خارجی ساختمان نوشت: این بنا توسط مارکوس آگریپا (Marcus Agrippa) پسر لوسیوس (Lucius) برای بار سوم بازسازی شد.

ورودی معبد پانتئون رم از ستون‌های گرانیتی ساخته شده است؛ شانزده ستون گرانیتی همانند و هم اندازه با بیش از 14 متر ارتفاع. برخی از این ستون‌ها خاکستری و تعدادی نیز صورتی رنگ هستند. سنگ های ستون ها از Aswan شهری در جنوب مصر آورده شده بود. در بخش انتهایی این ستون ها، یک درب برنزی وجود دارد که آن هم به همین اندازه شکوهمند است. این در با 7 متر ارتفاع، در زمان خود بی نظیر بوده است.

پس از عبور از بخش ورودی و با قرار گرفتن در محوطه داخلی، به طور ناگهانی خود را در فضایی بسیار تهی حس خواهید کرد، طوری که ممکن است اندکی حس سرگیجه و احساس کوچک بودن به شما دست دهد! همان حسی که قرار بود انسان ها در مقابل خدایان داشته باشند.

فضای داخلی یک دایره کامل و طاق آن نمادی از طاق بهشت است. ارتفاع گنبد با قطر آن مساوی بوده و یک تعادل عالی و هماهنگی بی نظیری ایجاد کرده است. این حالت یک محیط مدور ایجاد کرده است و اینجا را به عنوان مکانی معرفی کرده است که در آن همه خدایان در یک سطح از اهمیت قرار می گیرند.

این گنبد آجری با عظمت، در آن زمان بدون به کار گرفتن هیچ نوع بتن مسلحی ساخته شده است. گنبدی که همچنان بزرگ ترین گنبد آجری ساخته شده در جهان است. در مرکز گنبد یک سوراخ به قطر 9 متر به نام Oculus  وجود دارد. ایده ای برای ورود نور. پانتئون هیچ پنجره ای ندارد و تنها نورگیر آن همین سوراخ Oculus است. در هنگام ظهر، پرتوهای نور عبوری به شدیدترین حالت خود می رسد. اعتقاد بر این بود که Oculus طوری ساخته و ایجاد شده است که باران نتواند به محوطه داخل وارد شود. اما اینطور نیست. در زمان بارش، باران وارد پانتئون می شود. کف سازه کمی محدب است. جریان آب به لطف سیستم زهکشی از سازه خارج می شود.

نوری که از سوراخ وارد ساختمان می شود، در هر روز سال رفتار متفاوتی دارد. زمانی که در یک روز آفتابی در پانتئون هستید، صفحه بزرگی از نور را می بینید که بر دیوار و طاق می رقصد. این صفحه نوری، در هر روز از سال رفتار متفاوتی دارد اما اگر در یک روز مشخص از سال به پانتئون بروید، همان رفتار نوری را خواهید دید که در روز مشابه سال قبل دیده بودید. تابش نور خورشید نمادی از ارتباط مستقیم بین خدایان و انسان بدون هیچ واسطه مذهبی است.

هفت طاقچه مزین نیز در محوطه داخلی وجود دارد که در بین دو ستون قرار گرفته اند. از آن ها به عنوان خدایان هفتگانه تعبیر می‌شد. خدایان هفتگانه‌ای که با پرستش سیارات مرتبط بودند یا اینگونه تعبیر می شدند: خورشید، ماه، زهره، زحل، مشتری، عطارد و مریخ. با ظهور مسیحیت، برخی از آن ها به عنوان قربانگاه یا محرابی کوچک که به شهدای مسیحی اختصاص داشت مورد استفاده قرار گرفتند.

با همه مواردی که گفته شد، آنچه که امروزه به طور کلی از نمای بیرونی و داخلی ساختمان پانتئون دیده می شود، طی 2000 سال تغییر اساسی نکرده است. ستون‌ها، سنگ‌های مرمر و طرح دکوراسیون داخلی بدون تغییر مانده است. حتی کف سازه به همان شکل باقی مانده است؛ با سنگ مرمرهای نفیس که از سراسر دریای مدیترانه آورده شده بود. جایی که پادشاهانی مانند هاردیان و چارلز پنجم قدم زده اند. اعتقاد بر این است که ساختمان فعلی نتیجه بازسازی‌های اساسی است که طی سال های 118 و 125 میلادی توسط هاردیان صورت گرفت. این تنها بنای رم باستان است که طی گذر قرن ها عملاً بسیار کم دستخوش تغییرات شده است. هیچکدام از معابد بعبلک که ساخت شان به رومی ها انتساب داده می شود، تا این اندازه سالم نمانده است.

کاربری ساختمان پانتئون رم طی قرن‌ها

پانتئون علاوه بر اینکه زمانی یک معبد بود، نقش یک آرامگاه ملی را نیز داشت. گذشته از این ها، مکانی برای استراحت خانواده های سلطنتی ایتالیا و همچنین برخی از هنرمندان بزرگ دوره رنسانس از جمله رافائل بوده است. پانتئون الهام بخش رافائل، این معمار بزرگ دوره رنسانس بوده است. او درخواست کرد که اینجا مکان استراحت ابدی او باشد. در سال 608 میلادی، پاپ Boniface چهارم، تعدادی زیادی از شهدای مسیحی را در این معبد دفن کرد.

با گذشت قرن ها، پانتئون در رم غارت شد، بسته شد و به عنوان قلعه و همچنین به عنوان کلیسا مورد استفاده قرار گرفت. این سازه تحت تأثیر زلزله و سیلاب قرار گرفت اما پابرجا باقی ماند و امروزه پس گذشت بیش از 2000 سال هنوز هم بنایی جذاب و شگفت انگیز است. این مجموعه به عنوان یکی از جاهای دیدنی رم بازدیدکنندگان زیادی دارد.

اهمیت پانتئون رم ایتالیا

پانتئون نه تنها به لحاظ معماری و زیبایی خارجی حائز اهمیت است، بلکه نماینده یک انقلاب فرهنگی واقعی نیز می باشد. در زمان های قدیم، معابد امکان ممنوعه ای بودند که تنها راهب ها و کشیش ها می توانستد به آنجا رفت و آمد کنند. پانتئون رم ایتالیا نخستین معبدی بود که برای مردم عادی ساخته شد و آن ها نیز اجازه ورود و رفت و آمد به آنجا را داشتند.

اصطلاح معبد به معنای فضای معین و نامحدود، از یک الگوی لاتین بر گرفته است. مکانی با فضای درونی مقدس و روحانی که اغلب یک فضای کافی به عنوان محراب قربانگاه و آتشدانی برای افروختن آتش دارد. در آن زمان ورود مردم عادی به معابد ممنوع بود و کیفر و جریمه ورود آن ها مرگ بود. پانتئون این تفکرات و مفاهیم را سرنگون کرد و برای اولین بار، ایده آزاد شدن یک مکان عبادی برای همگان را آزاد کرد. جایی که همه افراد با ایمان می توانستند در آنجا با خدایان ارتباط معنوی برقرار کنند.

ساعت کار و آدرس بنای پانتئون رم

ساعت کار این مجموعه هر روز 9:00 صبح تا 7:00 عصر است. در روزهای یکشنبه 9:00 صبح تا 6:00 عصر می باشد. این مجموعه در تعطیلات وسط هفته نیز باز است و ساعت کار آن 9:00 صبح تا 10:00 شب می باشد. در 25 ماه دسامبر و اولین روز ژانویه تعطیل است. آخرین زمان پذیرش برای ورود، 15 دقیقه قبل از ساعت پایان کار است.

Address: Piazza della Rotonda

Website: www.polomusealelazio.beniculturali.it/index.php?it/232/pantheon

Phone: +39 06 68300230